रसियाले युक्रेनमाथि आक्रमण सुरु गरेको दुई वर्ष बितिसकेको छ। २०२२ को फेब्रुअरी २४ मा रसियाले युक्रेनमाथि आक्रमण गरेको थियो। विश्व अर्थतन्त्र प्रभावित पार्ने यो घटना दुई राष्ट्रबीचको मामिला मात्रै रहेन। रसियामाथि अमेरिका, बेलायत र युरोपेली संघले नयाँ प्रतिबन्धहरू लगाउने घोषणा गरेका छन्। रसिया विपक्षी नेता अलेक्सेइ नाभाल्नीको जेलमा मृत्यु भएको एक सातापछि यी देशहरूले थप प्रतिबन्धहरू लगाएका हुन्।

अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले रसियाका ५०० व्यवसायमा प्रतिबन्ध लगाउने घोषणा गरेका छन्। प्रतिबन्धको घोषणा गर्दै उनले रसियाको युद्ध मेसिनरीलाई निसाना बनाउने बताए। यसअन्तर्गत करिब १ सय फर्म वा व्यक्तिलाई निकासीमा प्रतिबन्ध लगाइनेछ। यसको उद्देश्य रसियाको हतियार बनाउने क्षमतालाई कमजोर पार्नु हो। राष्ट्रपति बाइडेनले अलेक्सेई नाभाल्नीको कैदमा भएको मृत्युसँग सम्बन्धित व्यक्तिहरूलाई पनि यी प्रतिबन्धहरूको दायरामा ल्याउने बताए।

बेलायतले जेलमा रहेका ६ जना मालिकको सम्पत्ति जफत गरेको छ। उनीहरुलाई बेलायत भ्रमणमा पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ। यसबाहेक बेलायतले रसियाली धातु, हीरा र ऊर्जा निर्यातमा पनि नयाँ प्रतिबन्ध लगाएको छ। युरोपेली संघले २ सय संस्था र व्यक्तिमाथि प्रतिबन्ध लगाउने घोषणा गरेको छ। यी व्यक्तिहरूले रसियालाई हतियार दिलाउन तथा युक्रेनी बालबालिकालाई घरबाट लैजान मद्दत गरिरहेको ईयूले जनाएको छ।

अहिले रसियामाथि १६ हजार ५०० भन्दा बढी प्रतिबन्धहरू छन्। युक्रेनमा आक्रमण गरेपछि अमेरिका, बेलायत र ईयूका साथै अष्ट्रेलिया, क्यानडा र जापान जस्ता देशहरूले रसियामाथि १६ हजार ५०० भन्दा बढी प्रतिबन्धहरू लगाएका छन्।

यी प्रतिबन्धहरूको मुख्य लक्ष्य रसियाको पैसा रहेको छ। लगभग ३५० अर्ब डलर बराबरको रसियाको विदेशी मुद्रा सञ्चिति फ्रिज गरिएको छ। यो उसको कुल विदेशी मुद्रा सञ्चितिको झण्डै आधा हो। युरोपेली संघले रसियाली बैंकहरूको करिब ७० प्रतिशत सम्पत्ति पनि जफत गरेको जनाएको छ। यसैबीच, रसियाका केही बैंकहरुलाई वित्तीय संस्थाहरूको उच्च गतिको सन्देश सेवा ‘स्विफ्ट’बाट हटाइएको छ।

पश्चिमी देशहरूले पनि यी प्रतिबन्धहरू लगाएका छन्। रसियालाई हतियार बनाउन सक्ने सूचनाको आधारमा निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाइएको छ। रसियाबाट सुन र हीरा आयातमा प्रतिबन्ध लगाइएको छ। रसियाबाट आउने उडानमा पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ। क्रेमलिनसँग जोडिएका धनी व्यापारीहरूलाई प्रतिबन्ध लगाइएको छ भने उनीहरूको पानी जहाज पनि जफत गरिएको छ।

चीनको सहयोग
रसियाको तेल उद्योग यी प्रतिबन्धहरूको अर्को प्रमुख लक्ष्य हो। अमेरिका र बेलायतले रसियाको तेल र प्राकृतिक ग्यासमा प्रतिबन्ध लगाएका छन्। योसँगै युरोपियन युनियनले समुद्री मार्गबाट ​​कच्चा तेल आयातमा प्रतिबन्ध लगाएको छ। विश्वका सात ठूला अर्थतन्त्रहरूको संगठन जी-सेभेनले रसियाको आम्दानी घटाउने प्रयासस्वरूप कच्चा तेलको अधिकतम मूल्य प्रति ब्यारेल ६० डलर तोकेको छ।

अमेरिकी थिंक ट्यांक एट्लान्टिक काउन्सिलका अनुसार रसियाले जी-७ को निर्धारित मूल्यभन्दा बढी मूल्यमा तेल विदेशमा बेच्न सफल भएको छ। यो तेल पठाउन करिब १ हजार ट्यांकर प्रयोग गरिएको थिंक ट्यांकले जनाएको छ। अन्तर्राष्ट्रिय ऊर्जा एजेन्सीका अनुसार रसियाले अझै पनि दैनिक ८.३ मिलियन ब्यारल तेल निर्यात गरिरहेको छ। जसका कारण भारत र चीनमा तेलको आपूर्ति बढेको छ।

लण्डनको किङ्स कलेजका अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार रसियाले ती सामानहरू पश्चिमी देशहरूले प्रतिबन्धित गरेका जर्जिया, बेलारुस र काजाकिस्तान जस्ता देशहरूबाट आयात गरिरहेको छ।

एक अमेरिकी थिंक ट्यांक रणनीतिक र अन्तर्राष्ट्रिय अध्ययन केन्द्रकी डा. मारिया स्नेगोवाया भन्छिन्, ‘चीन पश्चिमी देशहरूको उच्च प्रविधि उत्पादनहरूको विकल्प प्रदान गर्ने महत्त्वपूर्ण आपूर्तिकर्ता हो। चीनले आफ्नो सैन्य उत्पादनलाई कायम राख्न आवश्यक पर्ने चिप्स र अन्य उपकरणहरू बेच्छ। चीनको सहयोगविना रसियाले यो गर्न सक्ने थिएन।’

सन् २०२३ मा अमेरिकाले किर्गिस्तान जस्ता देशका कम्पनीहरूमाथि प्रतिबन्ध लगाउन थाल्यो, जसले पश्चिमी मुलुकमा बनेको प्रविधि रसियालाई पुनः निर्यात गरिरहेका छन्।

अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आइएमएफ) का अनुसार, रसियाको अर्थतन्त्र युद्धको पहिलो वर्ष २०२२ मा २.१ प्रतिशतले संकुचित हुने अपेक्षा थियो। यद्यपि आइएमएफले सन् २०२३ मा रसियाली अर्थतन्त्र २.२ प्रतिशतले वृद्धि भएको अनुमान गरेको थियो। यसले सन् २०२४ मा १.१ प्रतिशतले वृद्धि हुने अनुमान गरेको छ। रसियाका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले युरोपेली मुलुकको प्रतिबन्धका कारण रसियालाई कुनै नोक्सानी नभएको दाबी गरेका छन्।