क्यानडा र भारतबीच पछिल्ला दिन तनाव बढ्दो छ । गएको सोमबार क्यानडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोले संसदमा खालिस्तान समर्थक हरदीप सिंह निज्जरको हत्यामा भारतको संलग्नता रहेको बताएपछि दुई देशबीच तनाव चुलिएको हो ।

क्यानडाको भूमिमा भारतीय एजेन्टले एकजना नागरिकको हत्या गरेको जनाउँदै ट्रुडोले यसलाई विदेशी हस्तक्षेप र अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको उल्लंघन बताएका छन् । क्यानडा र भारचबीच तनाव बढ्दा अन्य राष्ट्रहरु पनि यसमा तानिएका छन् । दुवैसँग अति घनिष्ट सम्बन्ध रहेका अमेरिका, बेलायत र अष्ट्रेलियाले घटनालाई चिन्ताजनक बताएका छन् ।

अमेरिका, बेलायत र अष्ट्रेलियाले प्रत्यक्ष रुपमा तीनवटा सर्त अघि सारेका छन्– घटनाको अनुसन्धान अघि बढ्नुपर्ने, यसमा भारतले सघाउनुपर्ने र दोषीलाई कारवाही गर्नुपर्ने ।

यी तीन राष्ट्रले अर्को कुरा पनि स्पष्ट भनेका छन्– आफ्ना मूल्य मान्यताका सिद्धान्त विपरीत कुनै पनि देशलाई समर्थन नगर्ने । अझ अमेरिकाले त एक कदम अघि बढेर यस घटनामा भारतलाई कुनै ‘विशेष छुट’ नमिल्ने बताइसकेको छ ।

क्यानडामा विदेशी हस्तक्षेपको मुद्दा बारम्बार उठ्छ । यसअघि रुस र चीनमाथि क्यानडाको आन्तरिक मामिलामा हस्तक्षेप गरेको आरोप लाग्थ्यो । अहिले नयाँ नाम थपिएको छ– भारत । हस्तक्षेपकै कारण रुस र चीनसँग क्यानडाको सम्बन्ध लामो समयदेखि राम्रो छैन । अहिले यो सूचीमा भारत जोडिन आएको टिप्पणी क्यानडाका मिडियाले गर्न थालेका छन् ।

भारतले भने क्यानडाले लगाएको आरोप स्वीकारेको छैन । उल्टो क्यानडालाई आरोप लगाइरहेको छ– खालिस्तानीहरुको संरक्षण गरिरहेको छ । यही मुद्दाबाट ध्यान अन्यत्र मोड्न क्यानडाले मनगढन्ते आरोप लगाएको भनाई भारतको छ ।

ट्रुडोको आरोपपछि क्यानडा र भारतले ट्राभल एडभाइजरी जारी गर्दै एकअर्काको देशमा भ्रमण गर्दा हदैसम्मको सावधानी अपनाउन आफ्ना नागरिकलाई आग्रह गरेका छन् । एक–एक जना कूटनीतिक कर्मचारीलाई दुवै देशले निष्कासन गरेका छन् । दुई देशबीचको क्रिया र प्रतिक्रियाले तनाव झन् बढाउँदै लगेको छ ।

भारतमा कसले सूचना दियो भन्ने तनाव बढिरहेको छ। अमेरिकाको न्युयोर्क टाइम्समा प्रकाशित समाचारअनुसार खालिस्तान समर्थक नेता हरदीप सिंह निज्जरको हत्याबारे गुप्तचर जानकारी क्यानाडालाई अमेरिकाले दिएको हो।

समाचार एजेन्सी पीटीआईका अनुसार, न्युयोर्क टाइम्सले स्रोतलाई उद्धृत गर्दै निज्जरको हत्यामा भारतको ‘सम्भावित’ भूमिकालाई क्यानाडाले कसैबाट सुनेको कुराले बल पुर्‍याएको दाबी गरेको छ।

शनिबार क्यानाडामा अमेरिकाका शीर्ष कूटनीतिज्ञले फाइभ आइजका सहयोगीहरू (अमेरिका, क्यानाडा, बेलायत, अस्ट्रेलिया र न्युजिल्यान्ड) बीच सार्वजनिक गुप्तचर जानकारीले क्यानाडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोलाई भारतविरुद्ध आक्रामक आरोप लगाउन बाध्य पारेको पुष्टि गरेका थिए।

प्रधानमन्त्री ट्रुडोले गत सोमबार क्यानाडाको संसद्‌मा निज्जरको हत्यामा भारतीय एजेन्सीहरूको संलग्नता हुनसक्ने आशंका व्यक्त गरेका थिए। यसका साथै क्यानाडाले भारतीय कूटनीतिज्ञ पवनकुमार राईलाई स्वदेश फर्किन आदेश पनि दियो। त्यसपछि दुई देशबीचको सम्बन्ध बिग्रियो।

भारतले क्यानाडाको आरोप अस्वीकार गर्दै झुटो र उत्तेजक भनी टिप्पणी गरेको छ।

भारतले पनि नयाँ दिल्लीमा रहेका क्यानाडाली कूटनीतिज्ञलाई पाँच दिनभित्र आफ्नो देश छाड्न भनेको छ। साथै क्यानाडाबाट भारत आउने भिज प्रक्रिया पनि अनिश्चितकालका लागि स्थगन गरेको छ।

वर्षौंदेखि क्यानाडामा बसेका हरदीप सिंह निज्जरको गत जुनमा हत्या भएको थियो। निज्जरलाई चरमपन्थी भन्दै भारतले क्यानाडा सरकारसँग उनलाई सुपुर्दगी गर्न माग गरेको थियो।

भारत सरकारले यसै साता पन्जाबबमा रहेको निज्जरको सम्पत्ति जफत गरेको छ।