अमेरिकाको एकध्रुवीय व्यवस्थाबाट विश्व क्रमशः बहुध्रुवीयतामा प्रवेश गरिरहेको समकालीन सन्दर्भमा विश्व अर्थतन्त्रमा बलियो पकड राखिरहेको अमेरिकी डलर पनि क्रमशः विस्थापित हुन शुरू गरेको विश्लेषणहरू आउन थालेका छन् ।

बहुध्रुवीय विश्वका दुई महत्त्वपूर्ण केन्द्र रुस र चीन हुन् । विगत एक दशकदेखि यी दुई मुलुकले आआफ्नो अर्थतन्त्रलाई डलरमुक्त (डीडलराइजेसन) गर्न प्रयास गरेका छन् । विशेषगरी अमेरिकाले डलरबाट प्राप्त शक्तिको आडमा आफ्ना विरोधी मुलुकहरूमाथि आर्थिक प्रतिबन्ध लगाउने गरेकोमा त्यसबाट मुक्ति पाउन डीडलराइजेसनलाई अघि बढाइएको हो ।

आआफ्नो मुद्रामा कारोबार गर्ने विषयमा बेइजिङ र मस्कोबीच सन् २०१९ मा एउटा सहमति बनेको थियो । उक्त सहमतिअनुसार युआन र रुबलको प्रयोगलाई व्यापक बनाउने भने पनि कारोबार निकै सुस्त छ ।

पछिल्लो पटक रुस र चीनबीच द्विपक्षीय व्यापारमा अमेरिकी डलरको प्रयोग नगर्ने सहमति भएको छ ।

रुसी प्रधानमन्त्री मिखाइल मिशुस्टिनले दुई देशका सरकार प्रमुखबीचको २८औँ नियमित बैठकमा यस्तो बताएका हुन् ।

मस्को र बेइजिङले द्विपक्षीय सम्झौतामा डलरलाई लगभग पूर्णरूपमा त्यागेको उनले बताएका हुन् ।

“पारस्परिक व्यापार लगभग एक तिहाइले बढेको छ । यस बीचमा अधिकांश भुक्तानी अर्थात् ९० प्रतिशतभन्दा बढी स्वदेशी मुद्रामा भएको छ । जसले आर्थिक सम्बन्धमा लगभग पूर्ण डि–डलराइजेसन (अमेरिकी डलर हटाएको) देखाउँछ,” रुसी प्रधानमन्त्री मिखाइल मिशुस्टिनले भने ।

रुस र चीनबीचको द्विपक्षीय व्यापारले निर्धारित समयभन्दा अघि नै २०० अर्ब डलरको आँकडा पार गरेको उनले बताएका छन् ।

कार्नेगी मस्को सेन्टर नामक संस्थाका लागि भिटा स्पिभाकले गरेको विश्लेषणमा उल्लेख भएअनुसार, सन् २०२२ मा रुस र चीनबीच भएको कारोबारमा रुबलको उपयोग जम्मा ५.७ प्रतिशत थियो भने युआन जम्मा ६.३ प्रतिशत । तर उनीहरूले डलरको विकल्पका रूपमा युरोलाई अपनाउन थालेको देखिन्छ ।

सन् २०२२ को अन्तिम चार महिनामा बेइजिङ र मस्कोले गरेको कारोबारमध्ये ८३.३ प्रतिशत युरोमा भएको थियो। यससँगै रुसले अन्य मुलुकहरूसँग गरेको कारोबारमा पनि डलरको स्थान क्रमशः खुम्चिँदै गएको देखिन्छ ।