यतिबेला चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिन फिङ अमेरिकाको सन फ्रान्सिस्कोमा छन्। उनले त्यहाँ अमेरिकी समकक्षी जो बाइडेनसँग पनि भेटेका छन्। अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडन र उनका चिनियाँ समकक्षी सी चीन फिङबीच बुधवार भएको भेटघाटबाट ठूलो परिणाम आउने अपेक्षा अधिकारीहरूको थिएन। तर उक्त बैठकमा धेरै महत्त्वपूर्ण विषयहरूमा सहमति भएको छ।

“हामीले गरेका छलफलहरूमध्ये यी छलफलहरू सबैभन्दा सिर्जनात्मक र उपलब्धिमूलक भएको मेरो विश्वास छ,” बैठकपछि राष्ट्रपति बाइडनले भने। “हामीले केही महत्त्वपूर्ण प्रगति हासिल गरेका छौँ।”

त्यसअघि राष्ट्रपति सीले संयुक्त राज्य अमेरिका र चीनबीचको सम्बन्ध “कहिल्यै पनि सहज नभएको” स्वीकार गरेका थिए। यद्यपि उनले पनि यी दुई शक्तिराष्ट्रहरूसँग “एकअर्कातिर पिठिउँ फर्काउने विकल्प नरहेको” बताए।

चुनावअघि चौतर्फी दबाबमा रहेका राष्ट्रपति बाइडन चीनसँग ‘शत्रुता’ हैन, ‘प्रतिस्पर्धा’ खोज्दैछन् । यस सन्दर्भमा अपेक शिखर सम्मेलनले जुराएको सी–बाइडन भेटघाटको आफ्नै रणनीतिक महत्व छ ।

बाइडनले राष्ट्रपति सीलाई ३८ वर्ष अघिको एक फोटो स्मरण गराएका छन् । फोटोमा युवा अवस्थाका ‘सी’ सन फ्रान्सिस्कोमा फोटो खिच्दै रमाइएको देखिन्छ । यो फोटो देखाइनुको अर्थ के होला ? निसन्देह: राष्ट्रपति बाइडन यतिखेर चीनसँग सम्बन्धलाई ‘नर्मल’मा राख्न चाहन्छन् । त्यसका लागि उनले ‘नोस्टाल्जिया डिप्लोमेसी’ उपयोग गरेको हुन सक्दछन् ।

सन् १९८० को दशक अघि चीन–अमेरिका सम्बन्ध र आर्थिक सहकार्य सीमित थियो । लगभग नगन्य । वितेका ४ दशक यता यी दुई देशबीच यति बलिया आर्थिक सम्बन्ध स्थापित भएको छ कि चाहेर पनि तोड्न सजिलो हुँदैन ।

अमेरिकासँगको सम्बन्ध बिग्रदा चीनले अमेरिका र युरोपमा उपभोक्ता वस्तुको बजार गुमाउने जोखिम बढ्दछ । त्यसो भएमा चिनियाँ कम्पनीले उत्पादन घटाउन पर्ने र चिनियाँ अर्थतन्त्रमा मन्दी आउने हुन्छ । चीनमा अमेरिकी कम्पनीहरुको यति धेरै लगानी छ, जसलाई फिर्ता गर्न सजिलो छैन ।

बुधबार राष्ट्रपति सी र बाइडनले दुई चरणमा ४ घन्टा लामो कुराकानी गरे । उनीहरुको ‘वन अन वान’ वार्ता सन फ्रान्सिस्कोको एक ऐतिहासिक संग्रहालय परिसर ‘फिलोली स्टेट’ मा निर्धारित थियो । यो भवनको निर्माण सन् १९१७ मा भएको थियो । यो भवन शहरदेखि ४० किमी दक्षिण समुद्र किनारमा छ ।

के भयो कुराकानी
अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमका अनुसार इजरायल र हमासबीचको युद्धको आदानप्रदानको क्रममा, बाइडेनले धेरैजसो कुरा गरे र सीले प्रायः सुने मात्रै । बाइडेनले सीलाई स्पष्ट गरे कि उनी हमासलाई प्यालेस्टाइनीहरूबाट अलग देख्छन् । त्यसक्रममा बाइडेनले सीलाई इरानसँगको चीनको सम्बन्धको कुरा पनि उठाएका थिए ।

सीएनएनले उल्लेख गरेको छ, ‘अमेरिकाले चीनमा टेक्नोलोजी निर्यातमा लागू गरेको प्रतिबन्ध प्रविधि नियन्त्रणसँग तुलना गरेका थिए । बाइडेनले सीधै प्रतिक्रिया दिँदै भने कि अमेरिकाले चीनलाई यसको विरुद्ध सैन्य रूपमा प्रयोग गर्न सक्ने प्रविधि प्रदान गर्दैन ।’

बाइडेनले चीनमा अमेरिकी व्यवसायको उत्पीडनबारे प्रश्न उठाएका छन् । त्यति मात्र होइन, दुई नेताबीच आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको बारेमा छलफल भएको छ र नयाँ प्रविधिमा सँगै काम गर्न सहमत भएका छन् । बाइडेनले सीलाई चीन आणविक मुद्दाहरूमा अझ पारदर्शी हुनुपर्छ भने । र बाइडेनले भने, ‘सधैँ जस्तै, आमनेसामने छलफलको विकल्प छैन । मैले सधैँ हाम्रो छलफलहरू सीधा र स्पष्ट पाएको छु ।’

लामो समय निकै प्रष्टसहित मत राखेका बाइडेनपछि सीले पनि प्रष्टै र लामो कुरा गरे । यद्यपि, सीले साथमा अनुवादक पनि राखेका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमले उल्लेख गरेअनुसार सीले अमेरिका–चीन सम्बन्धको स्पष्ट दृष्टिकोण प्रस्तुत गरे । त्यसका क्रममा सीले भने, ‘चीन–अमेरिका सम्बन्ध विगत ५० वर्ष वा सोभन्दा बढी अवधिमा कहिल्यै पनि सहज भएको छैन र यसले सधैँ कुनै न कुनै प्रकारको समस्याको सामना गरिरहेको छ । यो ‘ट्विस्ट र टर्न’को बीचमा अगाडि बढिरहेको छ ।’

सीले बाइडेनलाई भनेका छन्, ‘चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाजस्ता दुई ठूला देशका लागि एकअर्कालाई पछाडि फर्काउनु विकल्प होइन, एक पक्षले अर्कोलाई पुनर्निर्माण गर्नु अवास्तविक छ र द्वन्द्व र टकरावले दुवै पक्षका लागि असहनीय परिणामहरू छन् ।’

अमेरिका र चीनबीचको ‘प्रतिस्पर्धा’मा बाइडेनको दृष्टिकोणलाई अस्वीकार गर्दै, सीले भनेका छन्, ‘बाइडेन, अझै पनि प्रमुख देशको प्रतिस्पर्धा वर्तमान समयको प्रचलित प्रवृत्ति होइन र चीन र संयुक्त राज्य अमेरिका वा विश्वले सामना गरिरहेका समस्याहरूको समाधान गर्न सक्दैन भन्ने धारणा राख्दछन् ।’

चार घण्टा लामो शिखर वार्तामा दुई नेताले फेन्टानिलको प्रवाहलाई रोक्न, सैन्य सञ्चार पुनर्स्थापना र आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्समा सँगै काम गर्ने विषयमा सहमति जनाएका बाइडेनले बताएका छन्।

बिडेनले भने कि फेन्टानिलका लागि अग्रसर रसायनहरू कम गर्ने चीनको सम्झौताले जीवन बचाउने र यस विषयमा सीको प्रतिबद्धताको कदर गरेकोसमेत बताएका छन्।

दुई नेताहरूबीचको बुधवारको बैठक सुरु हुँदा बाइडनले सीलाई भने, “म हाम्रो संवादलाई महत्त्व दिन्छु किनकि मलाई लाग्छ तपाईँ र मैले नेता-नेताकै तहमा कुनै गलत अवधारणा वा असमझदारीबिना एकअर्कालाई स्पष्टसँग बुझ्नु महत्त्वपूर्ण छ।”

त्यसमा चिनियाँ नेताले सहमति जनाए। उनले भने, “द्वन्द्व तथा आमनेसामनेको स्थितिले दुवै पक्षतर्फ असह्य नतिजा निम्त्याउँछन्।”

तर धेरै विषयमा यी देशहरूमा एकदमै पृथक् छन्। शान्तिपूर्ण रूपमा असहमति व्यक्त गर्न दुई पक्ष सहमत हुँदा केही विश्लेषकहरूले अत्यन्त आशावादी भविष्यवाणी गर्न नहुने बताएका छन्।